1. World Wide Web Nedir?

WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazI, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklI yapIdaki verilere kompakt ve etkilesimli bir sekilde ulasmamIzI saglayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dökümandan baska bir dökümanIn çagIrIlmasIna (navigate) olanak saglar (iç içe dökümanlar). Bu ortamdaki her veri (object), baska bir veriyi çagIrabilir (link). Link, aynI döküman içinde baska bir yere olabildigi gibi, fiziksel olarak baska bir yerde (internet üzerindeki herhangi bir makinada) de olabilir. Bütün bu farklI yapIdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanIlIp bir Web Listeleyicisinde (Web Browser) görüntülenebilir. Web'in diger bir islevi de, öteki bazI internet servislerini kendi içerisinde barIndIrmasIdIr (ftp, gopher, news, wais gibi).

Web uygulamalarI (Web sayfalarI),Web Listeleyicilerinde (Browser) görüntülenir. Web sayfalarI, baska sayfalara ve degisik türden verilere hiper linkler içermektedir. Buralara fare ile tIklayarak, baska sayfalara, oradan da baska sayfalara geçeriz. Bu aslInda çok basit bir bilgiye ulasIm modeli. Web Sistemleri, kullanIlan platformdan bagImsIzdIr. Bir Macintosh, Pc ya da Unix Web Listeleyicisi aynI sayfalarI, aynI sekilde alIrlar. SayfalarIn alIndIgI Web Servisleri de farklI bilgisayar platformlarInda olabilir. Web Listeleyicileri ve Web Servis SaglayIcI Ortamlar hemen hemen tüm dünyada her yerde vardIr ve global olarak kullanImlarI üstel bir sekilde artmaktadIr.

Web yapIsInIn bu kadar çok kabul görmesinin bazI sebeplerini sIralamak gerekirse :

• Herseyden önce Web, açIk bir sistem. Platform, bilgisayar, isletim sistemi vb bagImlI degil.

• Web üzerinden pek çok bilgi kaynagIna kolayca erisilebilir.

• Web uygulamalarI gelistirmek ve bunlarI kullanIma sunmak çok kolay. Çogu durumda, uzmanlIk gerektirmiyor ve fazla bilgisi olmayan birisi bile Web sayfalarI dizayn edip kullanIma sunabilir.

• Web ortamlarI artIk son derece dinamik. Java ve ActiveX kullanarak, tamamen konfigüre edilebilir client (istemci) uygulamalarI gelistirmek mümkün. Java kullanarak, söz gelimi bir firma, ürün tanItImlarI için, dinamik bir sekilde kendiliginden olusan uygulamalar yaratabilir ve sayfa içerikleri kendiliginden degisebilir.Bir kullanIcI, istegine baglI bir sekilde, baglandIgI bir veri tabanIndan bilgileri istedigi gibi farklI gruplarda isteyebilir (client side corporation).

• AranIlan bilgilere, birtakIm tarama mekanizmalarI (Search Engines) sayesinde kolayca ulasIlabilir.

Klasik Web tanImI böyle. 1996'dan sonra, Web'in baska bir islevi daha ortaya çIktI : Web aslInda bir isletim sistemi!! Birbirine baglI bilgisayarlar arasInda veri paylasImI için kurallarI olan, iyi bir grafik ara birimli bir isletim sistemi. Su an bile, Web arayüzü ile, sabit diskimizdeki dosyalar arasInda gezinebiliriz. TIpkI, baska bilgisayarlardaki sayfalar arasInda gezindigimiz gibi. Web arayüzlü isletim sistemleri konusunda ciddi arastIrmalar var.

2. HTTP ve HTML Nedir?

Web'in en ilginç yönlerinden biri de çok basit olmasIdIr. Bir Web dökümanIna ulastIgImIzda hersey 4 ana fazda gerçeklesir: (1) BaglantI (2) Ne istedigimizin web servisineiletilmesi (3) Cevap (4) ilgili sayfaya yapIlan baglantInIn kesilmesi. Bu ana safhalar, web üzerinde iletisimin kurallarInI tanImlayan bir protokolü olustururlar. Bu protokole de, Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) denir. BaglantI safhasInda, web erisiminde kullanIlan bir web listeleyici (browser, web client), ilgili bilginin oldugu web servisine baglanIr. Bu servislere HTTP servisleri de denir. BaglantI saglandIktan sonra web istemci programImIz http servisine "ne istedigini" bildirir. Bu "istek",ileride görülecegi gibi, "http", "ftp", "e-mail" gibi bazI protokol kurallarInI içerir ve bu islemlere genel olarak "navigate" de denir. Bu istegi alan http servisi de, istedigimiz islemi yapar ve cevabI bize gönderir. Biz de gelen cevabI webistemci programImIzda görürüz. Eger istek gerçeklestirilemiyorsa bir hata mesajI ile karsIlasIrIz. Son safhada ise, http servisine yaptIgImIz baglantI kesilir.

Web Listeleyicileri, "navigate" islemini HTML (Hyper Text Markup Language) denen bir programlama dili yorumlayIcIsI kullanarak yaparlar. HTML, ana hatlarI SGML (Standard Generalized Markup Language) ile belirlenmis bir döküman formatlama dilidir. Bu dil, daha çok, yazIlI bir dökümanI formatlamak ve bir objeden baska bir objeye linkler saglamak ile ilgili komutlar içerir. HTML, HTTP ve ilgili diger protokolleri kullanabilmek için renkli ve güzel kullanIcI arayüzleri hazIrlamamIzI olanaklI kIlar. En son standart, HTML 3.2 'dir (1997 basI). HTML ve Web'in gelisimi ve standartlar ile ilgili her türlü bilgi WWW Consortium, http://www.w3.org/pub/WWW adresinden alInabilir. AyrIca, CSS'nin HTML'yi kIsaca tanItan bölümüne gidip dil hakkInda daha ayrIntIlI bilgiler bulabilirsiniz.

Son yIllarda, HTML içinde, salt döküman formatlama dIsInda isler yapan CGI, Java, JavaScript gibi unsurlar da kullanIlmaktadIr. AyrIca, 2.0'dan sonraki sürümlerde, tablo kullanImI, doldurulabilir form kullanImI, frame vb gibi pek çok yenilik göze çarpmaktadIr.

3. URL nedir?

URL (Unform Resource Locators), Web Browser'lar içinden bir web servisine ya da diger bazI internet servislerine yönlendirme yapIlabilmesini saglayan bir komut formatIdIr. URL'ler bir bakIma, internet üzerinde erisebilecegimiz servisleri belirtmek, tanImlamak için kullandIgImIz adreslerdir. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open Location' seklinde bir seçenek üzerinden uygun URL satIrlarI verilerek, Web, FTP, news, gopher, wais, telnet erisimi yapIlabilir. unix için lynx kullanarak, bu URL'ler bir parametre gibi verilir (lynx <URL satIrI>) ya da ilk sayfadan GO seçilir. URL satIrlarInIn genel formatI : <servis>://<adres>[:port_numarasI]/<dizin>/dosya_adI

seklindedir. <servis> yerine web için http; gopher için gopher; wais için wais; haber gruplarI için news; telnet için telnet yazIlmalIdIr. AsagIda bazI örnek kullanImlar gösterilmistir.

Web Erisimi : http://www.tubitak.gov.tr/form/index.html ; http://www.metu.edu.tr/METU/CC/OL/atlas.html http://www.itu.edu.tr http://www.itu.edu.tr/FAC/AER/AER/AER.HTML

Gopher : gopher://gopher.itu.edu.tr:70/11/inet-turkey ; gopher://gopher.bilkent.edu.tr

News : news:comps.os.linux

FTP : ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/mirrors/cica/winsock (anonymous FTP) ; ftp://akgul:xxx@info.bilkent.edu.tr (xxx yerine sifre gelmeli) (ftp için, file://... seklinde bir kullanIm da mümkün).

Netscape Navigator, msie gibi bazI programlar, web adreslerini, http:// ön eki yazmadan da kabul etmektedirler.

URL satIrlarIna dikkat edilirse, http, gopher, news ve ftp seklinde tanItIcI kelimeler URL satIrlarInIn basIna gelmektedir. Bunlar, baglanIlacak servise yapIlacak baglantI türünü (ftp, telnet, web gibi) belirtir. //'dan sonra gelen ise, baglanIlacak makina adI ve istedigimiz bilginin dizin/dosya adI bilgisidir.

Web erisiminde, browser tarafIndan görüntülenen hiper ortam dosyalarInIn uzantIsI .html ya da htm'dir. Eger browser tarafIndan listelenecek html döküman ismi verilmezse, o web servis saglayIcIsIna ait ilk giris sayfasI gelir. Buradan uygun linkler takip edilerek istenilen bilgilere kolayca ulasIlabilir. gopher erisiminde de eger sadece gopher servis saglayIcIsInIn adresi verilmisse karsImIza o servisin Ana Gopher Menüsü çIkacaktIr.

. Web ile bu kadar farklı veri yapısı nasıl bir arada kullanIlabilir?

Web sistemlerine erisimi saglayan programlar (Web Listeleyicisi, Browser) artIk çogunlukla grafik tabanlIdIr (GUI) ve çoklu hiper ortamI olusturan bilesenler (linkler) üzerine gelip fare ile bir kere tIklatma ile ilgili veriler ekranda görüntülenir. Hiper dökümanlar bazI anahtar kelimeler ya da cümleler ile birbirlerine baglIdIr. Ekrana gelen bir döküman içinde baska dökümanlara, ya da internet üzerindeki baska bilgisayarlardaki dökümanlara linkler varsa bu kIsImlar normal yazIya göre daha farklI renkte, tarzda görünür. Bu alanlara fare ile tIklamak ilgili bilgiyi ekrana listelemek için yeterlidir. Gelen bilgi üzerinde de baska verilere/dökümanlara linkler olabilir. Hiper dökuman olarak hazIrlanan dosyalarIn uzantIsI ".htm" ya da ".html" dir.

Burada önemli nokta, kullanIcI, her bir verinin/dökümanIn tam olarak nerede oldugunu bilmek zorunda degildir. YukarIda anlatIldIgI gibi, dökümanlara linkler olabilecegi gibi resimlere, hareketli görüntülere (film), ses dosyalarIna, resimlere de linkler olabilir. Önemli diger bir nokta da, link olunan döküman aynI merkezde olmayabilir, aksine dünyanIn diger ucunda internete baglI baska bir bilgisayarda da olabilir. Web Listeleyicileri bilgilerin e-mail ile baska kullanIcIlara aktarIlmasIna olanak ta tanIrlar.

Web Sistemlerinin en önemli islevlerinden birisi de, FTP, News, Gopher gibi diger bazI servislere dogrudan erisim saglamalarIdIr. Söz gelimi, News kulanımı, artIk Web Listeleyicilerinin önemli bir kIsmI olmus ve programla tam entegre hale gelmislerdir.

5. Web SayfasI nedir?

Web istemcisinin (Netscape, lynx, msie gibi), bir Web Servisine baglandIktan sonra tek seferde transfer ettigi kompozit tüm verilerden olusan html sayfasIdIr.. Bu sayfadaki bilgiler kompozittir, çünkü hem grafik/resim bilgileri, hem normal text, hem ses, hem baska merkezlere ve baska dökümanlara linkler olabilir. Bu, o web servisinin baglandIgImIzda gelen ilk sayfasI ise, "home page" olarak da adlandIrIlIr. home page'ler için dosya adI genellikle "default.html" ya da "index.html" olmaktadIr. AsagIdaki sekilde, Bir web sitesi ve içindeki hiyerarsik hiperlink mimarisi görülmektedir. Burada, hiperlinkli her bir döküman, yukarIda tanImInI yaptIgImIz veri yapIlarIndan herhangi birisi olabilmektedir.

6. Web servislerine nasıl erisilir? Popüler Web Listeleyici programlar hangileridir?

Web servislerine "Web Browser" (Web Listeleyicisi) adI verilen kullanIcI ara birim programlarI ile erisilir. 1994'ün sonlarIda en popüler ve yaygIn kullanImI olan Web Browser Mosaic idi. Bu yüzden Web denildiginde Mosaic akla gelirdi. Mosaic, NCSA'da (National Center for Supercomputing Applications) gelistirilen bir Web Browser'dir ve hala kullanIlmaktadIr. Mosaic'i pek çok ortamda bulmak mümkündür(windows/unix/mac/). Mosaic programInI gelistiren kisiler daha sonra NCSA'dan ayrIlIp aynI isi yapan daha güçlü ve kullanImI iyi ticari bir yazilIm gelistirmeye basladIlar. Bu programIn adI Netscape Navigator. Netscape'in ilk sürümü (1.0) 1994 sonlarInda çIktI. Netscape'in dIsInda NCSA'dan lisanslI 4 Mosaic türevi vardIr. Yarica Einet'in gelistirdigi Mac ve Windows ortamI için MacWeb, WinWeb, Windows altInda çalIsan Cello, X11 altInda çalIsan, Chimera, VIOLA, Midas, Unix ve VMS vt100 altInda ve DOS'da calIsan Lynx, VM'lerde Albert gibi yazIlImlar vardIr. W30'un gelistirdigi arena daha geliskin bir browser olmayI hedeflemektedir.

Netscape, su an için, pek çok platformda desteklenen (win3.1/win95/nt,unix,mac,linux) ve en yaygIn kullanIlan Web Listeleyicisidir. 2.x ve 3.x sürümleri Normal ve Gold olmak üzere iki türlü çIkar. Gold sürümlerinde bir Web Editör (HTML ile Web sayfasI hazIrlamak için) vardIr. 1997 Ekim sonu itibarIyla son sürümü 4.03 tür.. Java/JavaScript, HTML 3.2 ve 4.0, tablolar, frame-ler, animated gifs vb gibi pek çok modern özellikler içerir.  Bu yeni 4.0 sürümünde, Netscape Composer (html editörü), Netscape Messenger (e-posta programI), Netscape Collabra (News ProgramI), ve Netscape Conference ile Navigator Communicator (Navigator) birlikte gelmektedir. Özellikle e-posta modülü bir hayli iyilestirilmis. Modüllerin birbiriyle olan entegrasyonu da iyi. Netscape Communicator paketi ile ücretsiz dagItIlan bir baska ürün de Netcaster. Netcaseter'in yaptIgI, istediginiz içerikteki haberleri sizin adInIza internetteki haber sitelerinden belli aralIklarla alIp bilgisayarInIza getirmek, bunlarI organize etmek ve size sunmak. Son 4.0 sürümünün,  Netscape, public domain/shareware bir yazIlImdIr. Kisisel kullanImlarda ücretsizdir. Ticari kullanImI lisans ücretine tabidir. http://home.netscape.com 'dan hem en yeni sürümü, hem de genel kullanIm ile ilgili daha ayrIntIlI bilgi alInabilir.

1995'in ortalarInda, Microsoft, Mosaic tabanlI bir Web Listeleyicisi çIkardI : Microsoft Internet Explorer. Ilk çIkan sürüm, msie 2.0, ortalama bir mosaic taklidi web listeleyicisini geçemedi. 1996 Agustos'ta çIkan 3.0 sürümü, Netscape ile karsIlastIrIlabilecek kadar iyi özellikler içermektedir. 3.0 sürümü ile, Microsoft, ActiveX teknolojisini de tanItmIstIr. Program, windows95/nt ve Macintosh ortamlarInda çalIsmaktadIr. KullanIm ücretsizdir. (Freeware). 1997 Eylül sonunda ise, Microsoft MSIE'nin yeni 4.0 sürümünü çIkardI. Bu sürümün en dikkat çeken tarafI,  windows95/nt masa üstü ile entegre olmasI. Böylece, sanki bir dosya yöneticisi ile diskinizde dolasIyor gibi internet'te de dolasabiliyorsunuz. AyrIca, bu sürümle birlikte, Netcaster'a benzer isler yapan bir push teknolojisi olan "Active Channels" da geliyor. MSIE 4.0, su an win'95/nt altinda çalIsIyor. Mac PowerPC sürümünün de çIkacagI söyleniyor. Baska platformlar için (unix, os/2 vb) bu ürünün bir sürümü yok. Msie hakkInda daha genis bilgi, http://www.microsoft.com 'dan ilgili linkler takip edilerek alInabilir.

Netscape ve Microsoft'un Web piyasasIna hakim olma savasI tüm hIzIyla sürmekte. Bu, 1980 ve 90'lI yIllardaki isletim sistemleri savasIna benzese de, aralarInda çok önemli ve enteresan bir fark var: Tüm Listeleyiciler (Browser) ve Web Servisleri, kim gelistirirse gelistirsin, Internet protokol ve standartlarI kullanIlarak yapIlIyor. Yani, platform ortak ve ortaya çIkan farklI ürünler -ister istemez- birbirlerine, büyük oranda, uyumlu. Öte yandan, Netscape, Temmuz 1997'de, "Aurora" isminde bir ürün gelistirdigini duyurdu. Bu ürünün, Browser ile desktop arasindaki entegrasyonu saglayacagI söyleniyor.

Degisik platformlar için web bazI web listeleyicileri sunlardIr :

• Amiga

  • Lynx Browser :  http://www.fhi-berlin.mpg.de/amiga/alynx.html

  • NCSA Mosaic : http://www.omnipresence.com/amosaic/2.0

• Macintosh

  • Netscape :http://www.netscape.com

  • Microsoft Internet Explorer : http://www.microsoft.com

  • NCSA Mosaic: ftp.ncsa.uiuc.edu/Mac/Mosaic

• MS-DOS

  • DosLynx : ftp://ftp2.cc.ukans.edu/pub/WWW/DosLynx/

• MS-Windows 3.1/95/NT

  • Netscape :http://www.netscape.com

  • Microsoft Internet Explorer : http://www.microsoft.com

  • NCSA Mosaic: ftp.ncsa.uiuc.edu/PC/Windows/Mosaic

• OS/2

  • OS/2 Warp için (3.0 ve sonrasI) kendi browser'I geliyor.

  • IBM OS/2 Web Explorer : ftp://ftp01.ny.us.ibm.net/pub/WebExplorer/

• UNIX

  • Lynx : http://www.w3.org/hypertext/WWW/Lynx/  status.html

  • Netscape : http://www.netscape.com

   

  ---

•  

7. Web üzerinde ne tip bilgilere ulasabilirim?

Teorik olarak herseye!!!. Web, Internet üzerinde bilgilerin sunuldugu en büyük ortamdIr ve biryerlerde, bir makinada, sizin aradIgInIz konu ile ilgili birseyler de muhtemelen vardIr. InsanlarIn internet kullanma oranlarI arttIkça ulasabilecegimiz bilgiler de artacak ve çesitlenecektir.

8. Web ile erişilebilecek bilgilerin yer aldığı bir katalog var mı?

Web üzerinde çalIsan arama/sorgulama mekanizmalarI ile istediginiz bilgilere kolayca ulasmanIz olasI. Bunun dIsInda, Web üzerindeki bilgilerin konulara göre bölündügü ve sIkça güncellenen bir kütüphane servisi var : Web Virtual Library (http://www.w3.org/hypertext/DataSources/ bySubject/Overview.html). Burada, kütüphane katalogu tarar gibi, konu baslIklarI üzerinden giderek ilgili linklere ulasabilirsiniz. Bu servis, W3 Consortium (http://www.w3.org) tarafIndan düzenlenmektedir. Bu, web üzerindeki tek katalog degil. Digerlerinin kIsa bir listesi, bazI baslangIç noktalarInIn tanItIldIgI, "Internet Üzerinde Sorgulama (7. Bölüm)" kIsmInda bulunabilir.

9. Web üzerindeki "yeni eklenmis" linkleri/bilgileri görebilir miyim?

comp.infosystems.www.announce  Usenet haber grubunda, Web üzerindeki yeni bilgi kaynaklarI ve sitelerinin duyurularI yapIlmaktadIr. Buradan ögrenmek mümkün. AyrIca, comp.internet.net-happenings haber grubu da, internet ile ilgili genel duyurularIn yapIldIgI bir ortamdIr. Dogrudan Web Listeleyicilerindeki menü sisteminden "What is New" (Netscape için) ve "What is New with the NCSA Mosaic" (Mosaic için) gibi yerlerden de birtakIm "yeni kaynaklara" ulasmak mümkün.

AyrIca, http://newtoo.manifest.com (What's new too!) servisini kullanarak, yeni eklenen linkler ile ilgili bazI bilgiler bulabilirsiniz. http://www.news.com (News Com) da, ilginç ve yeni siteler bulabileceginiz bir yer.

10. Bir Web sayfasına bağlandığımda bilgisayarıma virüs geçebilir mi?

HayIr, hiç bir sekilde bir web sayfasIna baglandIgInIzda makinanIza virüs geçemez. Ancak, web ile aldIgInIz programlarI alIr almaz çalIstIrIrsanIz, (özellikle güvenemediginiz sitelerden aldIgInIz programlar) eger o program virüslü ise, makinanIz virüs kapabilir. Bu yüzden, güvenemediginiz yerlerden, "exe(cutible)" dosyalarI (programlar) web ile alIrken dikkatli olmak lazIm; hemen çalIstIrmayIn.

web ile dökümanlarI, resimleri vb listelemenin tehlikesi yoktur.

11. Web ile Gopher ve WAIS arasında ne gibi farklar vardır?

He üçü de, bir servisten aldIgI bilgileri, kullanIcIya sunan sistemlerdir. Bu sistemler, verileri isleyislerindeki farklIlIklar ile birbirlerinden ayrIlIrlar. Daha sonra görülecegi gibi, Gopher sistemlerinde karsIlastIgImIz veriler bir menü sistemi, bir döküman, bir indeks dosyasI, ya da bir telnet uygulamasIdIr. WAIS'te, hersey bir indekstir ve seçilen her indeks için bize bir döküman gelir. Web ise, hersey, hiperlink'tir ve bu linkler üzerinde tarama yapIlabilir. Bu haliyle Web, gopher ve wais'i kapsar. Söz gelimi, bir gopher menüsü, web için, bazI adreslere linkler bulunduran sIradan bir liste gibidir. Web, bütün bunlarIn ötesinde, her türlü veri grubuna linkler olusturabilir ve çok daha fazla fonksiyoneldir. Gelismeye daha açIktIr.

Gopher ve wais sistemleri, yavas yavas yerlerini web sitemlerine ve bunlarIn üzerinde çalIsan arama sistemlerine (web search engines) bIrakmaktadIr.

12. Web üzerinden nasıl FTP yaparım?

URL satIrInI uygun vererek hem anonymous ftp hem de normal FTP yapmak mümkün. Böyle bir URL satIrInIn genel formatI : ftp://user:pw@adress:port_no/<directory_bilgisi>

seklindedir. port_no verilmezse 21 olarak alInIr (FTP port). user:pw verilmezse, bu, anonymous ftp demektir. AsagIdakiler örnek URL'lerdir.

Eger Web Listeleyicileri üzerinden FTP yapma imkanInIz varsa, bunu normal FTP'ye tercih edin. Web ara birimli FTP'lerde, baglandIgImIz bilgisayardaki dizin ve dosya bilgileri standart gopher menüleri seklinde gelir. Çogunlukla, mouse hareketleri ile dosya aktarImI/dizin degistirme gibi temel komutlar icra edilir. KullanImI çok kolaydIr.

13. Web üzerinden Usenet haberlerini nasıl okuyabilirim?

usenet haberlerine web üzerinden (news:news-servisi-adI/grup-adI) seklindeki bir URL formatI ile erisilebilir. Bunun yanInda, news okuma sistemleri, Netscape ve Msie gibi listeleyicilerin ayrIlmaz parçalarI olmuslardIr. Söz gelimi, Netscape için, Window menüsünden, "Netscape News" seçilerek news okunabilir. Tabii, önce gerekli konfigürasyonlarIn yapIlmasI gerekir.

14. Listelediğim bir Web Sayfasının HTML kodunu görebilir miyim?

Evet, görebilirsiniz. Netscape için, View menüsünden "View Document Source" seçilerek görüntülenen sayfanIn HTML hali listelenebilir. Netscape için, eger bir editör (html editör ya da bir metin (ascii) editörü) tanImlamIssanIz, aynI menüden "Edit Document Source" seçilerek sayfanIn HTML hali bir editöre getirilebilir. Bu, kendi sayfalarInIzI olusturmada size birhayli yardImcI olabilir. yoldur. Benzer seçenekler msie için de vardIr.

15. Helper Applications ve Plug-In'ler

Web Listeleyicileri, aldIklarI bir bilgiyi ekrana göndermeye çalIsIr. Eger bu bilgi normal düz yazI ise, bunu ekranda yazI olarak görürüz. Eger istenirse, belirli türden dosyalar web üzerinden alIndIktan hemen sonra "ekrana listelemek yerine" baska seyler de yaptIrIlabilir. Söz gelimi, uzantIsI .DVI olan bir derlenmis TeX dosyasInI aldIktan sonra bir dvi viewer devreye girip bu dosyayI görüntüleyebilir. Ya da, uzantIsI .TIFF olan bir grafik dosyasInI, degisik bir ses dosyasInI vb üzerine mouse ile TIK-layIp aldIgImIzda bunlarla ilgili yerel diskimizdeki bazI programlarIn çalIsmasInI isteyebiliriz. Bu tip DIS PROGRAMLAR, "helper applications" (yardImcI uygulamalar) olarak adlandIrIlIrlar.

Web ortamInIn aslInda çok degisik kompozit verilerden olustugunu söylemistik. ilk zamanlarda bu, yazI, standart ses dosyasI (wav) ve resim dosyasI (gif) iken, daha sonra bunlara daha farklI tipte veriler katIldIlar: Video formatlarI (.mov, .mpeg, .avi), degisik resim formatlarI (.jpeg, .png vb.), ses formatlarI (.mid, .au) diger bazI formatlar (Live3D, Shockwave, RealAudio) gibi.. FarklI formatlardaki verilerin kullanImI yaygInlastIkça, yardImcI uygulamalar yerine, dogrudan Web Listeleyici programlara eklenebilen bir mekanizma çIktI ortaya : Plug-In. Söz gelimi, MIDI formatIndaki müzik dosyalarI içeren bir arsive girdiginizde, eger MIDI-PlugIn'iniz yüklü ise, anInda bu tip dosyalarI çalabilirsiniz. Ya da, Quick Time (.mov) film dosyalarInIn oldugu bir siteye baglandIgInIzda, eger Quick Time Plug-In yuklemisseniz, gene, Web ortamInIzI terketmeden (çogunlukla dosyayI almaya basladIgInIz andan itibaren) seyredebilirsiniz.

Plug-In ler ile çalIstIrIlan uygulamalar, sanki Web Sisteminin bir parçasI imis gibi davranmaktadIr (MIDI Plug-In de, web listeleyicinizin bir kösesinde bir kontrol panelinin çIkmasI gibi).

Netscape ve Microsoft Internet Explorer, Plug-In teknolojisini desteklemektedir. Eger kullandIgInIz listeleyici (browser), sizde yüklü olmayan bir "Plug-In" kullanan bir uygulama ile karsIlasIrsa, otomatik olarak ilgili "Plug-In" dosyalarInI alabilir ve sisteminize yükleyebilir.

16. Bookmark nedir?

Web üzerinden sIkça baglandIgImIz servislere ait URL satIrlarInI saklamamImIzI, böylece tek seferde o uzun URL satIrInI yazmadan ilgili servise erismemizi olanaklI kIlan bir özelliktir ve tüm Web Browser'larda bulunur. Browser'lardaki "Add Bookmark" benzeri bir seçenek kullanIldIgInda o an bulundugumuz noktaya ait URL satIrI bir "Bookmark" olarak kaydedilir. Bookmark, genellikle, kullandIgImIz Web Browser menüleri arasInda ayrI bir menü olarak görünüz ve her ekledigimiz URL, ilgili menüye ilave 1 satIr ekler. Bookmark'larI harici (bir yere baglg degilken) olarak ta olusturmak mümkündür. Bookmark, çok yararlI bir mekanizmadIr. Mutlaka kullanmaya çalIsmalIyIz. msie 'de, Bookmark yerine "Favorites" (Favori Linkler?) kullanIlmaktadIr. KullanImI "Bookmark" ile aynIdIr.

17. Bir dosyayı ekrana listelemek yerine yerel diskime saklamak istiyorum. Ne yapmalıyım?

Bu, daha çok FTP yaparken karsImIza çIkar. Söz gelimi, .GIF uzantIlI bir resim dosyasIna link varsa ve biz bu linki belirten yolu seçmissek (üzerine gelip fare ile tIklayarak) normal olarak browser o resimi ekrana görüntülemeye ve eger tanImlanmIssa, bir yardImcI uygulama ya da plug-in kullanmaya çalIsIr. Bu dosyayI diske saklamak için, Netscape ve msie kullanIyorsak, üzerine gelip klavyedeki SHIFT tusuna basIlI durumda iken SOL fare tusunu tIklatIrsak ilgili döküman diske saklanacaktIr. Mosaic'te 'Load to Local Disk' seklinde bir seçenek te bulunmaktadIr. Bu seçilerek tüm transferlerin diske olmasI da saglanabilir. FTP dIsIndaki dosya aktarIm uygulamalarInda (web arayüzlü dosya servisleri her geçen gün yaygInlasmaktadIr) genellikle, dosya üzerinde bir kere fareyi tIklatmak ilgili dosyayI yerel diskimize aktarmamIzI saglar.

18. Web Sayfalarındaki resimleri kendi bilgisayarIma nasıl alırım?

Eger Netscape ya da msie kullanIyorsanIz, saklamak istediginiz resmin üzerine gelip farenin sag tusuna basarsanIz, karsInIza bir pop-up menü sistemi çIkacaktIr. Buradan "Save Image As" (netscape için) seçerek ilgili resmi kendi makinanIza (yerel diskinize) saklarsInIz.

Mosaic, "Load to Local Disk" seklinde bir seçenek sunmaktadIr. Bu seçenek aktif hale getirilirse, sayfa yeniden listelendiginde (reload) mosaic bize resimler için dosya adI soracaktIr (diskimize saklamak için).

19. BaglandIgIm bir sayfayI herseyi ile kaydedip, daha sonra buraya baglanmadan kaydettigim sayfayI listeleyebilir miyim? (Off-Line Browsing).

Bu mümkün. Bir sayfayI, daha sonra aynen listelemek için, sayfadaki tüm hiperlink objeleri (resim/ses vb) kaydetmeli ve her objenin link bilgisini, objeleri sakladIgInIz kendi makinanIzdaki dizin bilgileri ile degistirmelisiniz (yerel kopya/local copy). AyrIca, sayfayI HTML formatInda kaydetmelisiniz.

Bütün bunlarI el ile tek tek yapmak çok zahmetli. BaglandIgInIz sayfalarIn yerel kopyalarInI çIkaran yardImcI araçlar var. Netscape için, eger Gold sürümünü kullanIyorsanIz, sayfa yüklendikten sonra "Edit" tusuna basarsanIz, ilgili sayfa "Netscape Editör" ortamIna gelir ve tüm linkler otomatik degiserek sayfayI ve bilesenlerini (tüm objeleri) diskinize saklayabilirsiniz. Daha sonraki bir zamanda, File menüsünden "Open File" ile ilgili HTML dosyasInI çagIrabilirsiniz. (Netscape Navigator Gold 3.01 sürümü, "frame" içeren sayfalarI editör ortamIna getiremiyor).

AyrIca, yine Netscape için, "Netscape Power Pack 2.0" (http://home.netscape.com/comprod/powerpack.html ) paketi içinde yer alan Netscape SmartMarks daha esnek bir yapI içinde dökümanlarIn yerel kopyalarInI çIkarmanIzI saglamaktadIr.

20. Bağlandığım bir sayfanın içeriğinin değişip değişmediğini nasıl anlayabilirim?

Herhangi bir anda, Web Listeleyicinizin "Reload" (Netscape için) tusuna basarsanIz, baglandIgInIz sayfa en son haliyle yeniden listelenecektir. Günümüzde kullanIlan web listeleyicileri, en son eristikleri sayfalara ait bilgileri "cache" sistemi içinde sabit diskimizde bir süre saklamaktadIrlar. Bu yüzden, bir siteye baglandIgImIzda, belli bir sayfayI listelemissek, o sayfaya her gidisimizde aynI içerik gelir. Reload ile, sayfanIn o anda degisip degismedigini saptayabiliriz.

Eger amacInIz siz baglI olmasanIz bile, belli bir sayfanIn degisip degismedigi hakkInda bilgi almaksa, bu isi yapan bir e-posta servisi var: URL Minder : <http://www.netmind.com/URL-minder/URL-minder.html URL Minder servisi, sizin istediginiz sayfa (sayfalar?) degistiginde bunu size e-posta ile haber veren bir robot program. ilgili adresten kullanIm ile ilgili gerekli bilgileri alabilirsiniz.

21. Web ile aradığım bir bilgiye en kolay nasıl ulaşırım? Popüler Arama/Sorgulama Sistemleri Nelerdir?

22. Web kullanarak kişi, adres, e-posta adresi, web adresi, telefon numarası vb sorgulama: Internet White Pages  

Sorgulama Servisleri, çogunlukla, ismini bildiginiz bir kisinin (kayItlIysa) e-posta, web adreslerini; bazen telefon numarasI ve posta adreslerini bulmanIzI saglayacak ek servisler ve bu isi yapan özel Sorgulama servislerine linkler de sunmaktadIrlar. Bunlar, genellikle, "Internet White Pages" olarak adlandIrIlIr. Konu hakkInda daha ayrIntIlI bilgi, 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde (Bilgi, Dosya, Adres, Kisi AdI vb) Sorgulama MekanizmalarI ) verilmistir.

23. Web kullanarak dosya/bilgisayar programI arama ve alma : Önemli Public Domain Dosya Merkezleri ve Sorgulama Servisleri

Dosya servisleri, geleneksel olarak, FTP siteleri olarak adlandIrIlIr ve buralara FTP ile baglanIlarak programlar alInIrdI. AradIgImIz bir dosyayI bulmak içinse Archie kullanIrdIk. Hala, FTP erisimi ile dosya servisi sunan pek çok site var. Web sistemlerinin gelismesi ile, dosya servisleri de yavas yavas FTP platformundan Web platformuna dogru kaymaktadIrlar. Çok degisik konularda binlerce programIn/dosyanIn oldugu pek çok site var. Bu konuda ayrIntIlI bilgi 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde (Bilgi, Dosya, Adres, Kisi AdI vb) Sorgulama MekanizmalarI ) verilmistir.

24. Netscape konfigürasyonunu nasıl ayarlayabilirim?

Bu bölümde, Netscape Navigator Gold 2.x ve 3.x için konfigürasyon seçenekleri hakkInda bazI bilgiler verilmistir. Yeni çIkan 4.0 için konfigürasyon bilgileri aynI olmakla birlikte yeni ve verilis sekilleri degisiktir. 4.0 sürümü için bu bilgilere Edit Menüsü altInda "Preferences" seçilerek ulasIlabilir. 4.0 ve Microsoft Internet Explorer için de benzer bilgiler birsonraki sürümle birlikte verilecek.  Diger sürümler için, Netscape ana menu sistemindeki "Options" seçenegi bu ise yarar. Options altInda asagIdaki kIsImlar vardir:

• General Preferences : Browser ile ilgili genel tanImlamalar, seçenekler

• Editor Preferences (Gold Sürümünde) : Editör ile ilgili parametreler

• Mail and News Preferences : e-posta ve news arayüzü parametreleri

• Network Preferences : Dogrudan ag ile olan haberlesme ile ilgili parametreler

• Security Preferences : Güvenlik parametreleri

General Preferences :

Appearance : Toolbars kIsmInda, Netscape yardImcI ikon sisteminin nasIl olmasI gerektigi veriliyor (Sadece Ikon, Sadece YazI, YazI ve ikon birlikte (default)) Startup kIsmInda, Netscape ilk çalIstIrIldIgInda hangi sayfanIn gelecegi, Browser, Mail ve News Sistemlerinden hangilerinin yüklenecegi veriliyor.Link Styles kIsmInda ise, bir yere link belirten yazIlarIn altI çizili gösterilip gösterilmeyecegi ve ziyaret edilen linklere ait bilgilerin ne kadar zaman sonra kaybolmasI gerektigi veriliyor. YukarIdaki resimde, bazI örnek tanImlamalar gösterilmistir.

Fonts : Browser ve diger uygulamalarda, yazIlarIn fontu ve punto olarak büyüklügü burada tanImlanIr.

Colors : Burada, Browser ile görüntülenen bilgilerin farklI reklerde ekrana gelmesi saglanabilir. (Ziyaret edilen linkler farklI renkte, yazIlar farklI renkte vb gibi)

Images : Burada, listelenen sayfalardaki resimlerin aktarIm sIrasInda geldikçe görüntülenmesi saglanabilir.

Apps : Telnet, tn3270, view için program adlarI ve geçici directory bilgileri verilir. Böylece, URL satIrInda telnet ve tn3270 de kullanIlabilir.

Helpers: Burada, bazI özel dosya tipleri için aktarImIn nereye olacagI (ekrana / dosyaya) ve eger ekrana aktarIm olacaksa hangi yardImcI programIn kullanilacagI verilir. Bunlar yapIlIrken, dosyanIn uzantIsIna göre türü belirlenir ve Netscape size 4 seçenek sunar (Action): 1) ilgili dosyayi ekrana görüntüle (View in Browser) 2) ilgili dosyayI dogrudan diske al (Save to Disk) 3) Ne yapIlacagInI kullanIciya sor (Prompt User) 4) ilgili dosya alIndIktan sonra bir uygulama çalIstIr. (Launch Application).

Netscape, TXT ve GIF dosyalarInI ekrana (alInIyorken aynI anda) listeleyebilir. Bu durumda, .TXT ve .GIF uzantIlar için 1 (View in Browser) seçilebilir. Ya da, bir ses dosyasI alIndIktan sonra bunu çalan bir program çagIrmak isteyebiliriz. Bu durumda Launch Application seçilip ilgili program adI girilmeli.

Language: Netscape tarafIndan, browsing sIrasInda bazI dillere ait özel karakterlerin görüntülenmesini buradan saglayabilirsiniz.

Mail and News Preferences :

Appearance : Burada, Netscape Mail kullanImInda, mesajlarIn görüntülenecegi fontlar seçilebilir. Eger istenirse, Netscape Mail yerine baska bir mail programI da Netscape içinden çagIrIlabilir.

Composition : Gönderilen mailler ile ilgili bazI standartlar (8 bit ya da mime formatInda gönderim) seçilebilir. AyrIca gönderilen e,posta ve news'larIn (istenirse) bir kopyasInIn tutulacagI dizin/dosya bilgileri de burada verilir.

Servers : Burada, SMTP Server kIsmIna, maillerinizi dagItan mail servis makinasInIn adresi; POP3 Server kIsmIna, maillerinizi Netscape Mail ile okuyacagInIz POP3 servisinin adresi yazIlIr. AyrIca, POP3 servisindeki kullanIcI adInIz da burada verilir. Burada ayrIca, mail-lerin saklanacagI dizin adI, POP3 ile aktarIlabilecek mesajlar için bir üst sInIr (Maximum message size), POP3 ile e-posta-lar kendi yerel makinanIza alIndIktan sonra, pop3 servisinden maillerin kopyalarInIn silinip silinmeyecegi ve hangi aralIkta (on-line iken) POP3 ile gelen yeni e-posta kontrolünün yapIlacagI verilir.

News kIsmInda, Netscape news kullanarak news okumayI planladIgInIz ANA news servisinin adresi, grup bilgilerinin tutulacagI dizin bilgisi ve tek seferde bir gruba ait en fazla kaç tane iletinin listelenecegi verilir. Netscape News, bir gruba ait iletilerden, sizin burada girdiginiz sayI kadarInI (tarih sIrasIna göre en yenilerini) gösterir.

YukarIdaki resimde "Servers" ile ilgili bazI örnek tanImlamalar gösterilmistir.

Identity : Bu kIsImda sizinle ilgili kisisel bilgileri (Isim, e-mail adresi, Organizasyon AdI (News için) ve Mail için imza dosyasI adI bilgileri verilir.

Organization: Bu kIsImda, POP3 sifrenizin her seferinde girilip girilmeyecegi, benzer konulu news ve e-posta mesajlarInIn agaç yapIsI altInda topluca (threat) gösterilip gösterilmeyecegi ile ilgili bilgiler girilir.

Network Preferences :

Cache : Burada Memory Cache ve Disk Cache bilgileri (kilobyte cinsinden) girilir. Netscape ile ziyaret ettiginiz sitelere ait html döküman bilgileri Cache mekanizmasI içinde tutulabilir. Memory Cache, her Netscape çalIstIrIldIgInda yeniden baslar. Disk Cache ise dolana kadar kalIr. AynI siteyi baska bir zaman yine ziyaret ettiginizde, bazI bilgiler dogrudan disk cache ya da mümkünse memory cache sisteminden alInIr böylece aktarIm hIzI artar. Buralara yazacagInIz degerler, dogrudan bilgisayarInIzIn gücü ile ilgilidir. Sabir diskinizin büyüklügüne ve bilgisayarInIzIn hafIzasIna uygun degerler girin. YukarIdaki resimde örnek bir kullanIm görülmektedir.

Connections : Number of Connections kIsmInda, Tek seferde Netscape'in kurabilecegi max. baglantI sayIsI verilir. BaglanIlan sayfalarda baska yerlere, dosyalara linkler olabilir. Netscape, bunlardan aynI anda en fazla sizin yazdIgInIz kadarInI yapar. SayI arttIkça, söz gelimi, aynI anda sayfaya 10 tane resim gelir ama aktarIm hIzI da yavaslar. 4 ya da 3 ideal rakamlardIr. Network Buffer Size ise, network baglantIsInda buffer'datutulacak veri uzunlugunu gösterir. Bu sayInIn artmasI iyi olmakla beraber, makinanIzIn performansInI düsürebilir. Bu alan için, 32 kilobyte normal bir degerdir.

Proxies : Eger internet baglantInIz bir "firewall" üzerinden oluyorsa, Ya da bir proxy servisi üzerinden internet erisiminin bazI avantajlarInI kullanmak istiyorsanIz bununla ilgili tanImlamalar bu alanda yapIlIr.

Protocols : Burada, Web üzerinden bazI formlar, bilgiler gönderdiginizde, Netscape'in sizi bilgilendirmesini/uyarmasInI saglayabilirsiniz.

Languages : Netscape'in Java ve JavaScript uygulamalarInI çalIstIrIp çalIstIrmayacagI burada verilir.

Security Preferences : Netscape kullanImIndaki bazI güvenlik parametreleri (Gizlilik sertifikalarI tanImlamasI, gizli veri aktarImI vb) bu alana girilir.

 

---

25. Java, HotJava ve JavaScript

Java, Sun Microsystems tarafIndan gelistirilmis, C++'yI andIran bir programlama dilidir. World Wide Web sayfalarI içinde, HTML ile bütünlesik kullanIlabilir. Java ile yazIlmIs bir kod, WWW sayfasI içindedir ve browser tarafIndann dogrudan çalIstIrIlabilir. Java kullanImI ile, Web sayfalarInIn dizaynI ve içerdikleri bilgiler degismeye baslamIstIr. Söz gelimi, Web ile baglandIgImIz bir meteoroloji sitesindeki verileri, bizim belirledigimiz bazI kurallar bütünü içinde isleyebilir ve sonucu Web ekranImIzda görebiliriz. Bu is, bir Java kodu yazIlarak yapIlabilir. Burada, web listeleyicimiz ile ilgili siteye baglandIgImIzda, gerekli datalar ile birlikte, bu datalarI isleyecek Java programI da (Java Applet) gelir ve bilgisayarImIzda çalIsIr. Netscape 2.0 ve sonrasI ve msie 3.0 ve sonrasI Web Browser'lar Java uygulamalarInI çalIstIrabilecek kabiliyettedirler.

Burada önemli olan bir nokta var: BaglandIgImIz websitesi'ndeki bilgilere müdahele edebiliyoruz. Bu, statik degil dinamik bir web ortamI anlamIna gelir. Java ile ilgili daha ayrIntIlI bilgi, http://www.javasoft.com 'dan alInabilir.

Java, aslInda, her yönüyle bir programlama dilidir ve bagImsIz olarak ta kullanIlabilir. Java kullanIlarak yazIlan bir Web Listeleyici bile var: HotJava. Benzer sekilde Java ile yazIlmIs bir TeX derleyicisi var: JavaTeX.

En son Java sürümü, JDK 1.0.2 (1997 basI itibarIyla) 'dir.

Java, kullanImI zor bir araçtIr. Java'yI andIran ancak daha çok bir "script" (komut) dili olan, Netscape tarafIndan gelistirilmis bir Java türevi var: Java Script. Java Script, Java'nIn aksine, derlenmeden çalIstIrIlabilen bir script dilidir. HTML kIsmInda da görülecegi gibi, JavaScript, aslInda ek HTML komutlarI gibi davranIr. HTML dökümanlarI içinde JavaScript kullanImI oldukça yaygIndIr. Özellikle formlar, basit tarama kullanIcI arabirimleri, yerel bazI islemler, pop-up bilgi ekranlarI vb gibi pek çok kullanIm alanI vardIr. JavaScript ile ilgili oldukça ayrIntIlI bir dökümantasyon http://www.netscape.com/comprod/products/navigator/version2.0/script/script_info/ adresinden alInabilir.

JavaScript'i anlatan baska bir döküman (yeni baslayanlar için oldukça yararlI olabilir); http://rummelplatz.uni-mannheim.de/~skoch/js/script.htm (JavaScript Intro by Voodoo) den temin edilebilir.AynI yerde, JavaScript ile ilgili diger bazI servislere linkler ve örnek bazI JavaScript uygulamalarI bulmak ta mümkün.

 

---

26. ActiveX ve VBScript

ActiveX, çesitli programlama araçlarIndan olusan, ve web kullanIcIsI ile baglandIgI site arasInda interaktif (etkilesimli) bir ortam saglayan (mesaj alanlarI, radio button'lar, menüler vb), Microsoft'un gelistirdigi ve Microsoft Internet Explorer 3.0 ile duyurdugu bir teknolojidir.

ActiveX bilesenleri ikiye ayrIlabilir : (1) ActiveX controls (2) ActiveX documents. ActiveX Controls, mantIk olarak Java Applet'lerine benzer ve HTML içinde kullanIlabilir. ActiveX documents ise, kullanIcI tarafIndan görüntülenebilen ve listelenebilen (navigatable), HTML dIsI her türlü objelerdir. ActiveX documents'e örnek olarak, Excel'de hazIrlanmIs bir tablo, bir Word dökümanI vb. verilebilir.

HazIr olarak, binlerce ActiveX kontrol aracI bulunabilir. AyrIca, ActiveX bilesenleri, Java içinden kullanIlabilir. ActiveX controls içeren sayfalar msie 3.0 ve sonrasI bir web listeleyici ile görüntülenebilir. AyrIca, Netscape için bir ActiveX PlugIn yüklenerek (windows versiyonunda) listeleme saglanabilir.

ActiveX, su an sadece Windows ortamInda kullanIlabilmektedir. Bu, en önemli dezavantajIdIr. Microsoft, Unix ve Macintosh platformlarInda da ActiveX kullanImI için ugrasmaktadIr.

VBScript ise, Microsoft Visual Basic benzeri, nesneye dayalI bir Script dilidir. VBScript içinden OLE controls, Java Applets vb gibi objeler çagIrIlabilir VBScript ile ilgili daha ayrIntIlI bilgi, http://www.microsoft.com/vbscript/ adresinden alInabilir.

 

---

27. CGI Nedir?

CGI (Common Gateway Interface), Web Servisleri ile bu servislerin dIsIndaki programlar arasInda etkilesim (ortak çalIsma) platformu olusturmak için gelistirilmis bir standarttIr. CGI, aslInda bir programdIr. Web'in statik yapIsIna, HTML kodu içinden çagrIlan CGI programlarI dinamik bir nitelik kazandIrmaktadIr. En popüler CGI uygulamalarIndan birisi Web SayaçlarIdIr. Web sayfalarInI kaç kisinin ziyaret ettigini saptayan küçük uygulamalar dIs program olarak, bir web sayfasI içinden çagrIlabilir. CGI programlarI gerçek zamanlI çalIsIrlar. CGI'lerin önemli uygulama alanlarIndan birbaskasI da, web üzerinde doldurup gönderilen formlar üzerindeki bilgileri server tarafInda degerlendirip kullanIcIya cevabI göndermektir.

CGI programlarI "çalIstIrIlabilir" kodlar oldugundan, bir baskasI, kolaylIkla sizin sisteminizde program çalIstIrabilir!! Bu yüzden, cgi kodlarI sistemde özel yerlerde tutulur ve o sistemin görevlilerinin denetimi altIndadIr.

CGI programlarI herhangi bir dilde yazIlabilir : C, Fortran, Pascal, C++, Perl, Unix Shell, Visual Basic vb. CGI eger C ya da Fortran gibi bir dilde yazIlIrsa, derlenmelidir. Perl ya da Unix Shell gibi ortamlar ise script ortamlardIr ve bu sekilde yazIlmIs CGI Script'ler dogrudan çalIstIrIlabilir.

Özellikle Java ve JavaScript kullanImlarInIn yaygInlasmasI, CGI'nin ilk zamanlardaki popüleritesini azaltmIstIr. Öte yandan, CGI programlarI/scriptleri, bulunduklarI sistemde saklIdIrlar ve çalIstIklarInda o sistemin kaynaklarInI kullanIrlar. Oysa Java Appletleri ve JavaScript, dogrudan HTML döküman içinde onu çagIran web listeleyicisine gelirler ve burada icra edilebilirler. Bu da, Java Applet ve JavaScript'in CGI'ye göre önemli bir avantajIdIr.

 

---

28. Kendi Web Sayfamı NasIl Oluşturabilirim?

Eger elinizde sadece bir text editör varsa, biraz HTML bilmelisiniz. Ya da, basit bir HTML editörü bulmalIsInIz. Görsel html editörlerine en iyi örnek Netscape Navigator Gold Editor'dür. HTML kIsmInda da görülecegi gibi, aslInda Web sayfalarI, içinde düzyazI kodlar, Java Appletler, ActiveX komponentler, vb bulunduran ASCII dökümanlardIr. KullandIgImIz listeleyiciler bunlarI yorumlarlar.

Kendi Web Sayfa'nIzI olusturmak için size gerekenler :

• Size Web Servisi verecek bir servis. (ISS'lerden hizmet alIyorsanIz, kisisel web sayfasI servisi verip vermediklerini kontroletmelisiniz). Bedava kisisel web sayfasI servisi veren bir yer var : http://www.geocities.com Buraya baglandIktan sonra gerekli linkleri takip ederek kendinize bir web sayfasI (ve isterseniz bir e-posta hesabI) olusturabilirsiniz.
• Bir Web Editörü. AslInda gerekmese de, isleri bir hayli kolaylastIrIyor.Netscape kullanIyorsanIz, "Gold" sürümünü almanIzI tavsiye ederim. Ana menüden "Edit" seçilerek Web Editör ortamIna girebilirsiniz ve burada kendi web sayfanIzI dizayn edebilirsiniz.
• Eger web sayfanIzI kendi makinanIzda (kendi PC'niz?) olusturmussanIz, sayfanIz ile ilgili tüm HTML dökümanlarI ve buralarda kullandIgInIz tüm resim/animasyon vb. komponentleri size kisisel web sayfasI servisi veren yere göndermelisiniz. Bu is için FTP kullanabilirsiniz. Ancak, öncelikle,

• ilgili dökümanlarI hangi dizinlere koymanIz gerektigini internet servis saglayIcInIzdan ögrenmelisiniz.
• FTP erisimi olup olmadIgInI kontrol etmelisiniz.
BazI web servislerine HTTP ile de dosya göndermek mümkündür. Bunu da sormalIsInIz. Netscape Editör vediger editörlerin çogunda, hazIrladIgInIz HTML dökümanlarI tüm bilesenleri ile birlikte UPLOAD etme (Publishing) olanagI vardIr. Bu özelligi de kullanabilirsiniz.
• Linkler ve döküman içi dosya isimleri verirken biraz dikkat!!. HTML dökümanlarI kendi makinanIzda hazIrlIyorsanIz, bazI linkler (resim dosyalarIna vb) dogrudan kendi makinanIzda birtakIm dizin isimlerini içerebilir. Bundan kaçInIn. HTML içinde kullandIgInIz TÜM DOSYALARI aynI dizin içinde toplayIp link adresleri yerinde dogrudan bu dosyalarIn isimlerini (dizin bilgisi vermeden!!) yazIn. Bu, kendi makinanIzda dosyalarI hazIrlayIp baska bir yere upload etmeyi düsünüyorsanIz çok önemli. Eger, HTML'yi hazIrladIgInIz ortam ile, dosyalara erisilecek web sitesi aynI ise endiselenmeye gerek yok.
• Biraz Web kültürü. Ziyaret ettiginiz diger sayfalarIn nasIl yapIldIgInI görebilirsiniz. Netscape için, View menüsünden "Document Source" seçildiginde, HTML sayfasInIn orijinal düzyazI kodunu görebilirsiniz.
• Web sayfanIzIn adresini Servis SaglayIcInIzdan tam olarak ögrenin.
• Web sitenizi arkadaslarInIza duyurmadan önce, her yönüyle çalIsIp çalIsmadIgInI kontrol edin.