BİYOLOJİ

ATP ( ADENOZİN TRİFOSFAT )

 

www.dershane.egitimi.com

ATP, tüm canlı hücrelerin enerji elde ettiği moleküldür.Hücrelerde oluşan  her türlü etkinlikte ATP enerjisi kullanılır.Diğer bir anlatımla, hücre ancak ATP moleküllerinde depolanan kimyasal enerji ile çalışabilen bir sistemdir.

                ATP’nin yapısında, Adenin denilen organik baz, beş karbonlu bir şeker olan “ Riboz ” ve üç fosfat grubu ( p )  bulunur.

 

ATP İLE İLGİLİ BAZI  ÖZELLİKLER  :

      1- ATP’siz canlı yoktur.

      2- ATP’siz canlılık olayı yoktur.

      3- ATP hücre içinde yapılır.

      4- ATP depolanamaz.

      5- ATP gereksinim anında  (örneğin hareket) yapılır ve hemen kullanılır.ATP’ nin yapımı ve yıkımı olayları çok kısa süre içinde olur.

      6- ATP sentezi endergonik, yıkımı ise ekzorgonik reaksiyonlardır

A) FOSFORİLASYON : (ADP + Q + P     ATPaz ATP + H2O)

I - Substrat Düzeyinde Fosforilasyon (S.D.F.) : Organik moleküllerin parçalanması sonucu açığa çıkan enerji, inorganik fosfata aktarılır.Bu durumda sübstrat organik besinler olmaktadır. Olay tamamen enzim-sübstrat ilşikisi şeklinde olduğundan bu fosforlasyona “ Sübstrat düzeyinde fosforilasyon “ denir.

Özellikleri:

      1-  S.D.F.  hücre sitoplazmasında olur.

      2-  S.D.F. ‘da oksijen ve E.T.S. kullanılmaz.

      3-  Burada kullanılan enzimler tüm canlılarda kullanıldığı için, S.D.F. tüm canlılarda görülür.

      4-  ATP üretim azdır.(Net 2 ATP)

      5-  S.D.F. tüm canlılarda görülmesine rağmen bazı basit, fermentasyon yapan bakterilerin tek enerji elde ediş şeklidir.

      6-  Evrimde ortaya çıkan ilk  fosforilasyon çeşitidir.

II - Fotofosforilasyon ( F.F.) : Burada kullanılan enerji, ışık (Foto) enerjisidir.Işık enerjisinin ATP’ye çevrilmesinde     “ Klorofil + Elektron Taşıma Sistemi (E.T.S.) + enzimler “ kullanılır.

Özellikleri :

       1)    Fotofosforilasyon sadece klorofilli canlılarda olur.

      2)    Prokaryot hücreli canlılarda (bazı bakteriler ve mavi-yeşil algler) hücre sitoplazmasında gerçekleşen fotofosforilasyon, ökaryot hücreli canlılarda  “ kloroplast” denilen organel içinde olur.

III – Oksidatif Fosforilasyon ( Ok. F.) : Burada kullanılan  S.D.F.’daki  organik moleküllerdeki K.B.E. ‘dir.Bu çeşit ATP üretiminde  “ E.T.S.  + Enzimler + O2 “ kullanılır.

                Özellikleri  :

1-  Ok.F. prokaryot hücreli canlılarda hücre sitoplazma-sında, ökaryot hücreli canlılarda ise mitekondri denilen organel içinde gerçekleşir.

2-  Oksijen sayesinde organik besinlerdeki K.B.E. ‘nin çoğu parçalandığı için , Ok.F. ile daha fazla ATP üretilir.

3-  Ok.F. fotosentezin evrimleşmesinden sonra ortaya çıkmıştır.Çünkü, Ok.F. ‘da kullanılan oksijenin kaynağı, fotosentez olayı ile sudan ayrılan oksijendir.

B) FOSFORİLİZASYON     (H2O  +  ATP  +ATPaz   ADP + P + B.S.E.)

                Kısaca ATP’nin parçalanması demektir.Canlılar yaşamalrı için gerekli enerjiyi sadece ATP’ den karşılarlar. Ancak canlının kullanacağı ATP’yi önce fosforilizasyonla üretmesi gerekir. ATP parçalandığında , yapısındaki K.B.E.,   “Biyolojik Serbest Enerjiye (B.S.E.)” dönüşür.

GERİ