BİYOLOJİ

BESLENME İLİŞKİLERİ

www.dershane.egitimi.com

            Yaşam birliklerinde bulunan canlılar besin ilişkileri bakımından 3 grupta toplanırlar :

I – ÜRETİCİLER  ( OTOTROF  CANLILAR )

A)Fotosentetik Ototroflar: Yeşil bakteriler,mavi-yeşil algler bu grupta toplanırlar.Fotosentez yaparlar.

CO₂ + H₂O ---------------- CH₂O (Besin)+ O₂

            Ancak bazı bakteriler, fotosentez sırasında, su yerine H₂S veya H₂ kullanırlar ve bu nedenle  O₂  açığa çıkarmazlar.

B)Kemosentetik Ototroflar :   Bazı bakteri türlerince gerçekleştirilir. Klorofil ve kloroplastları yoktur. Işık enerjisi kullanmazlar.Kimyasal enerjiyi kullanarak, inorganik maddelerden organik maddeler sentezlerler. Bu olaya KEMOSENTEZ denir. Kükürt,demir,nitrat ve nitrit bakterileri böyledir.

ÖRNEK:

                                         Nitrit Bakt.

2NH₃  + 3 O₂   Enzim   -------Nitrit Bakterileri------>2HNO₂ + 2H₂ O + Enerji

2HNO₂  + O₂ -------Nitrat Bakterileri--------->2HNO₃ + Enerji           

II – TÜKETİCİLER ( HETEROTROF CANLILAR )

A) Holozoik Beslenme : Organizmaların aranıp bulunarak, katı halde yenilip sindirilme şeklidir.

     Üç gruba ayrılır :

            1-Herbivor ( OTÇUL ) Beslenme

            2-Karnivor ( ETÇİL ) Beslenme

            3-Omnivor ( ETÇİL-OTÇUL ) Beslenme

B) Saprofit (Çürükçül) Beslenme : Bakteriler ve mantarlar bu şekilde beslenirler. Hücre dışı sindirim yaparlar.Bu beslenme şekli doğada madde devrini sağladığı için çok önemlidir.

C) Simbiyoz Beslenme (Birlikte Yaşam) : Bazı canlıların genellikle beslenme ilişkisi nedeniyle birlikte yaşaması durumudur. (Simbiyozis)

İkiye ayrılır : 1-Yararlı Birlikler (Mutualizm-Kommensalizm-Protokoopreasyon)      

                    2- Zararlı Birlikler (Parazitizm=Asalaklık)

             1-Yararlı Birlikler

                        a)Mutualizm  (Ortak Yaşama) : İki canlının bir arada karşılıklı yarar ilkelerine dayanarak yaşaması şeklidir.

Örneğin :          - Liken birliği (Mantar ve su yosunu)

                        -Termitler(beyaz karınca) ile bağırsaklarında yaşayan kamçılı bir hücreliler.

                        -İnsan bağırsağında yaşayan B ve K vitaminini sentezleyen bakteriler.

                        b)Kommensalizm (Tek yanlı yararlanma) : Bir arada yaşayan canlılardan birinin yarar sağlarken, diğerinin ne yarar ne de zarar görmesidir.Yarar sağlayan canlılara kommensal denir.Örneğin köpek balığı ile Echenesis (Vantuz balığı) adlı küçük balıklar.

                        c)Protokooperasyon (Karşılıklı yararlanma) : Bir arada yaşayan iki canlı gereksinim duydukları sürece beraber yaşarlar,ancak ayrıldıklarında her iki canlıda, birbirinden bağımsız kendi yaşamını sürdürebilir,Bu tür birlikte yaşama denir. Gevşek mutualizm olarak adlandırılır.

Örneğin: Deniz anemonu (Deniz gülü) ile yengeç

            2-Zararlı Birlikler : Üçe ayrılırlar :

            A)Bitkisel Parazitler : İkiye ayrılırlar :

            1-Tam Parazitler Bitkiler : Bazı bitkiler fotosentez yapmadıkları için tüm gereksinim-lerini, üzerinde yaşadıkları bitkiden sağlarlar.

Örneğin :  - Küsküt otu : İpliksi, mor çiçekli parazit bir bitki.

                            -Cin saçı      : Daha çok biber ve domateslerde görülen sarı gövdeli bir parazit bitki.

2-Yarı Parazit Bitkiler : Bazı bitkiler ise fotosentez yapmalarına rağmen, kök sistemleri gelişmedği için gerekli olan su ve mineralleri, emeç adı verilen kökleriyle, üzerinde yaşadıkları bitkinin odun borularından alırlar.Bunlara YARI PARAZİT BİTKİLER denir.

             Örneğin  : Ökse otu.

            B)Hayvansal Parazitler : İkiye ayrılırlar :

                        1-İç Parazitler   : Bağırsak solucanı, trişin, plazmodyum, tenyalar, virüsler, bakteriler.

                        2-Dış Parazitler : Bit, pire, kene.

III. HEM ÜRETİCİ – HEM TÜKETİCİ CANLILAR :  ( HEM OTOTROF-HEM HETEROTROF CANLILAR )

            Bu grubun en güzel örneği böcekçil bitkilerdir. Azotça fakir topraklarda yaşayan ve karbonhidratları kendi sentezleyen bitkilerdir.Sadece azot gereksinimi açısından heterotrofturlar.

Örneğin : Dionea , Nepenthes  ve Drosera